Vitamine B12 tekort: symptomen, oorzaken en behandeling

(Laatste update: 05-01-2025)

Voel u zich vaak moe, heeft u last van tintelingen of concentratieproblemen? 
Een tekort aan vitamine B12 kan de oorzaak zijn. Vitamine B12 is essentieel voor de aanmaak van rode bloedcellen en een gezonde zenuwfunctie. Zonder voldoende B12 kunt u last krijgen van vermoeidheid, neurologische klachten en bloedarmoede.

Bij Therapeuticum Venkelveld in Doetinchem kunt u terecht voor onderzoek en effectieve behandeling, vaak via B12-injecties. 

Wat is vitamine B12?

Vitamine B12 (cobalamine) is een voedingsstof die je lichaam nodig heeft om bloed en zenuwen gezond te houden. U krijgt B12 binnen via dierlijke producten zoals vlees, vis, eieren en zuivel. Een tekort ontstaat vaak langzaam, omdat uw lichaam een voorraad aanlegt die maanden tot jaren meegaat. 

Oorzaken van een vitamine B12-tekort 

Een tekort kan ontstaan door: 

• Onvoldoende inname – bijvoorbeeld bij vegetarisch of veganistisch eten 
• Opnameproblemen – door maag-darmproblemen, medicijngebruik (o.a. maagzuurremmers) of hogere leeftijd 
• Onverklaarde tekorten – soms zijn de bloedwaarden normaal, maar komt de B12 niet goed in de weefsels terecht 

Herken de symptomen van een tekort

Een vitamine B12-tekort kan uiteenlopende klachten geven. Vaak voorkomende signalen zijn:

• Vermoeidheid en weinig energie 
• Bloedarmoedeklachten: duizeligheid, kortademigheid, hartkloppingen 
• Zenuwklachten: tintelingen in handen/voeten, coördinatieproblemen, balansstoornissen 
• Concentratie- en geheugenproblemen
• Branderige tong, misselijkheid of verlies van eetlust 

Behandeling bij Therapeuticum Venkelveld 

De meest effectieve manier om een tekort snel aan te vullen is via B12-injecties. Onze aanpak: 

1. Startkuur: 10 injecties, 2 keer per week 
2. Evaluatie na 4–5 weken – indien nodig hogere frequentie 
3. Onderhoudsbehandeling afgestemd op jouw herstel 

B12-injecties zijn veilig: er zijn geen schadelijke bijwerkingen bekend. Bij complexe vermoeidheid is B12-behandeling vaak stap 1 in ons 5-stappenplan. 

Verdiepende informatie – Vitamine B12 tekort en behandeling

Via de knop hieronder kunt u verder en uitgebreider lezen over het vitamine B12 tekort, de diagnose en de behandeling. Heeft u vragen of bent u benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan contact op met de praktijk en lees, wanneer u geen patiënt bij mij bent, ook even over het vermoeidheidsspreekuur. Hiervan maken patiënten uit geheel Nederland en België gebruik.

Patiëntverhalen

De hierna gepresenteerde ziektegeschiedenissen zijn ontleend aan mijn boek ‘chronisch vermoeid; wat heb ik toch?’

B12-therapie bij volwassenen

1 Mw. A., 33 jr.: januari 2018. Traag herstel bij 2x/week B12’
Een vrouw van 33 jaar oud is al jaren moe. De vermoeidheid bestaat ’s morgens al bij het opstaan en neemt in de loop van de dag toe. ’s Avonds kan zij enkel nog op de bank liggen. Zij heeft tintelingen in handen en voeten en een doof gevoel van de schenen. Zij kan hierdoor 5 minuten met schoenen aan lopen. Een koude lap op de schenen voelt zij niet. De concentratie bedraagt 10-15 minuten (normaal: uren); slaap 7 uur (normaal: 7 uur); zij snurkt niet. Zij heeft gedurende 1 maand een vitaminepreparaat geslikt; dit gaf een tijdelijke verbetering, maar 1 maand geleden is zij hiermee gestopt. Laboratoriumwaarden: vitamine B12: 306 pmol/l (150-700); mma: 0,12 µmol/l (0-0,35); foliumzuur: 11 nmol/l (9-50).
Interpretatie: de B12 lijkt dus heel aardig maar het foliumzuur is laag en de klachten zijn typisch voor een B12-tekort.
Mw. krijgt vitamine B12-injecties (2x/week). Zij herstelt, na een aanvankelijke beginverergering van 2-3 weken, geleidelijk. Na 10 weken is de concentratie naar 1 uur gestegen. Na 9 maanden is het gevoel in de voeten en handen grotendeels hersteld en kan zij 60 minuten mét schoenen lopen. Na 1,5 jaar wordt, vanwege het trage herstel, de dosering verhoogd naar 3x/week en een halfjaar later kan zij 4 uur wandelen.

2 Mw. B., 44 jr.: begin 2020. Vlot kan ook
Mw. is al 3 jaar aan het kwakkelen; is moe, heeft tintelingen over haar gehele lichaam, heeft een wazig zicht van haar linkeroog en hoofdpijn. Concentratie 30 minuten (vroeger uren); slaap 7 uur (7); energieniveau ongeveer 20% van normaal. Lab: B12: 297; mma: 0,24; foliumzuur: 27.
Interpretatie: de tintelingen bij de vermoeidheid zijn typisch voor een B12-tekort. De B12-waarde lager dan 300 en de mma hoger dan 0,20 bevestigen dit.
Mw. start met vitamine-B12-injecties (2x/week) en na 5 weken is haar concentratie gestegen naar 2 uur en haar energieniveau naar 60%. Na 11 weken bedraagt dit echter ‘pas’ 75% en is instabiel. Na verhoging van de injectiefrequentie naar 3x/week stijgt de energie in enkele weken naar 80-85% en voelt mw. zich weer de oude. De rest van het herstel wordt middels het 4-fasenprogramma (hoofdstuk 3) bewerkstelligd.
Commentaar: deze mevrouw herstelde dus al heel wat vlotter dan de vorige mevrouw, hoewel ze toch wat ouder was.

3 Mw. C., 43 jr.: eind 2019. Veel langer klachten, maar toch vlot herstel
Mw. heeft al 12 jaar last van snel verzuurde benen met krampen, haaruitval, een kort lontje, prikkelbaarheid, woordvindingsproblemen en een energieniveau van 60-70%. Concentratie 30 minuten; slaap 7 uur (8) maar deze varieert tussen 1 en 12 uur. Lab: B12: 390; mma: 0,18; homocysteïne: 13,2 (officieel moet deze lager dan 15 zijn; ik houd lager dan 7 aan).
Interpretatie: in dit geval geen tintelingen, geen gestoorde B12-spiegel of mma, maar hier gaven de diverse klachten met haaruitval en de hoge homocysteïne, die ik toen nog bepaalde, de doorslag.
Zij start met B12-injecties (2x/week). Na 10 injecties geen verbetering. Tegenwoordig zou ik dan overgaan naar 3x/week. Toen nog niet, maar desondanks ging het haar na 8 weken toch beter. Mw. kreeg vanaf toen de raad zich ook aan het 4-fasenplan (stap 2, hoofdstuk 3) te houden, omdat de spieren wel beterden maar de concentratie niet. Na 5 maanden ging het helemaal goed. Zij kon weer fietsen en traplopen en had geen spierklachten meer, terwijl haar concentratie meer dan 1 uur bedroeg. Commentaar: ondanks veel langer bestaande klachten dan bij de eerste mw. herstelde zij dus toch vlot.

4 Mw. D., 43 jr.: medio 2019. De overtreffende trap: levenslange vermoeidheid
Mw. is haar hele leven al moe en dit was het afgelopen jaar toegenomen met misselijkheid en hoofdpijn 3-4x/week. Concentratie 1(?) uur; slaap 8,5 uur, met hierbij 1-2x/nacht ontwaken met moeilijk inslapen en een ondiepe verdere slaap. Zij heeft gewrichtsklachten zonder gewrichtsontstekingen. Mw. is moeder van 5 kinderen (4-13 jr.). Lab: B12: 304; homocysteïne: 6,8; mma: 0,19; foliumzuur: 23.
Interpretatie: deze klachten hadden goed bij een burn-out kunnen passen, maar een burn-out bestaat niet levenslang en de goede bloedwaarden sluiten een B12-tekort niet uit.
Na 9 weken meldt mw. dat de klachten na 3 weken (!) fors verbeterd waren. De uitputting was vrijwel geheel over, ze sliep goed, had een helder hoofd en nog maar incidenteel hoofdpijn. Haar energie dipte echter wel op 2x/week, was instabiel, en mw. kreeg daarom het advies 3x/week te gaan prikken. Na 11 maanden volgde een terugval nadat zij 2 maanden eerder terug was gegaan naar 2x/week. De terugval herstelde echter vlot bij het hervatten van 3x/week een injectie.
Commentaar: dit was een verbazingwekkend vlot herstel ondanks de levenslange (!) vermoeidheid.

5 Mw. E., 82 jr.: begin 2018. Een bejaarde dame, een verraderlijke afbouw
Deze bejaarde dame had begin 2018 sinds enkele maanden diverse klachten. Het begon met energieverlies; mw. werd daarna somber, haar eetlust nam af en zij verloor 3 kg. Zij ontwaakte halverwege de nacht en sliep daarna slecht verder. Haar denken was trager geworden. Er was sprake van incontinentie voor ontlasting, want zij had minder kracht in haar sluitspier.
De klachten, de incontinentie incluis, herstelden echter vlot op 2x/week B12-injecties. Na 3 maanden, terwijl de verbetering nog vorderde, werd destijds al besloten de injectiefrequentie te verminderen naar 1x/week. Na 6 maanden ging het vervolgens achteruit met mw., maar zij meldde dit pas na 1,5 jaar! Na hervatten van het 2x/week-regime verminderden de klachten weer vlot.
Commentaar: oppassen dus bij een afbouw, met name als de klachten nog niet stabiel zijn. Ook de leeftijd van mw. was opmerkelijk. Op deze leeftijd worden lichamelijke klachten gemakkelijk aan de hoge leeftijd toegeschreven: ‘Het zal de leeftijd wel zijn.’ In dit geval klopte dat dus niet.

6 Dhr. F., 68 jr.: najaar 2018. Slechts milde klachten bij hoge mma
Bij routinematig bloedonderzoek werd ook een mma meebepaald. mma: 0,93; B12: 251. Maar… dhr. had geen klachten! In verband met de hoge mma werden toch B12-injecties voorgeschreven. Er werd hiermee in feite een laboratoriumwaarde behandeld. Na 10 injecties: dhr. heeft er niets van gemerkt. Na 20 injecties: dhr. voelt zich toch fitter dan voor de start van de injecties en de mma blijkt nu ook duidelijk lager te zijn. Besloten wordt om, zonder afbouw, door te gaan met 1x/maand. Hierop volgt geen terugval van zijn conditie.
Commentaar: de mma van deze heer was – anders dan in de ziektebeschrijvingen hierboven – duidelijk gestoord bij een, volgens de gangbare normen, normale B12! De klachten waren nauwelijks merkbaar. Er is dus geen automatisch verband tussen de hoogte van de mma en de mate van klachten, terwijl dat wel logisch zou zijn.

7 Mw. G., 35 jr.: najaar 2019. Paniek en stemmingsklachten bij B12-gebrek
Sinds haar kindertijd had mw. al last van groeistoornissen, depressie, hoofdpijn en bloedarmoede. Haar B12 zakte soms naar 85 en het foliumzuur zelfs onder de 2. Maar in die tijd (1984) werd een ondergrens van 60 pmol/l (!) aangehouden voor de B12. Momenteel bestaan haar klachten uit paniekaanvallen, druk op de borst, terugkerende infecties, gelaatspijnen, overvloedige menstruaties, koudegevoelens, tintelingen, een gevoel van beestjes onder de huid en haaruitval. B12: 254.
Interpretatie: levenslange en zeer diverse klachten met tintelingen zijn zeer suggestief voor een B12-tekort. Dit werd bevestigd door het verhaal met zeer lage B12-waarden in het verleden en een waarde lager dan 300 op dit moment.
Ondanks B12-injecties met een frequentie van 3x/week heeft mw. na 5 maanden nog veel stressklachten; ook veel herbelevingen van stressvolle momenten. Zij ontwaakt wel 12 keer per nacht van de angst. Zij slaapt op de bank, want zij durft niet naar boven te gaan. Overdag heeft zij ook veel angst. Zij durft nergens naartoe te gaan. Concentratie: 1 regel.
Dan vertelt zij na 5 maanden dat het effect van de B12-injecties slechts 1 dag duurt, hoewel zij eerder aangaf dat het 2-3 dagen duurde.
Advies: B12 injecties naar 1x/dag. Slechts 1 maand later zijn de angstklachten 80% beter, slaapt zij niet meer op de bank en kan zij zelfstandig winkelen; er is een steile verbeteringscurve van de concentratie en slaap en na 4 maanden 1x/dag prikken is mw. zover dat zij weer aan het werk wil, bij een concentratie van 2 uur en een normale slaap.

8 Dhr. H., 63 jr.: najaar 2019. Beginverergering met stemmingsklachten en paniek
Dhr. is al levenslang moe. Aan het einde van de middag is de koek op. Hij heeft last van oorsuizingen en duizeligheid en sinds 1 jaar het gevoel op watten te lopen met tintelingen van de voeten. Concentratie 2 uur. Slaap 9 uur. Hij heeft 25 jaar lang een medicijn tegen depressie geslikt, maar is daar zes jaar geleden mee gestopt. Lab: B12: 414; mma: 0,17; foliumzuur: 30; leek normaal.
Interpretatie: ondanks de normale bloedwaarden is, naast de andere klachten, het gevoel op watten te lopen vrij typisch voor een B12-tekort.
Op grond van deze typische klachten start dhr. met 2x/week B12-injecties. Er volgt een beginverergering van enkele weken waarbij zijn depressieve klachten tijdelijk toenemen. Na 5 weken bemerkt hij energiedips tussen de injecties, waarop de injectiefrequentie naar 3x/week wordt verhoogd. Na 10 weken zijn zijn angsten 50% verbeterd en nemen zijn gevoelsstoornissen af. Voor de restklachten – vermoeidheid, overmatige slaap en moeite een hele werkdag vol te houden – volgt hij het 4-fasenprogramma, terwijl hij wel doorgaat met 3x/week prikken.

9 Dhr. I., 54 jr.: zomer 2020. Een vlot herstel van invaliderende klachten
Dhr. is enkele jaren vermoeid en zit daarom sinds 1 maand in de ziektewet. Zijn energieniveau ligt op 40% van normaal. Dhr. slaapt 9 uur per nacht maar ontwaakt wel 5-10 x/nacht gedurende korte tijd. Concentratietijd onbekend (30-45 min. voor lezen en 90 min. voor luisteren). Overige klachten: woordvindingsproblemen, lichte duizeligheid. Hij heeft zijn hele leven al wisselende stemmingen met angsten en heeft geregeld gevoelloze armen en onrustige benen met krampen. Dit geldt ook voor de handen. Hij heeft het gevoel op sponzen te lopen. Lab: B12: 235; mma: 0,14.
Interpretatie: het gevoel op watten of sponzen te lopen is samen met de gevoelloze armen typisch voor B12-tekortklachten. De overige klachten kunnen ook bij een burn-out passen. De B12-spiegel lager dan 300 bevestigde dit.
Er treedt een vlot herstel op bij 2x/week B12. Na 1 maand is de energie al gestegen naar 80%, is er een normaal gevoel in de ledematen, kan dhr. weer sporten en is de concentratie geheel normaal. Na 2 maanden is de energie reeds 100%.
Commentaar: voor sommige patiënten is 2x/week dus voldoende en treedt zelfs hierop een vlot herstel in. De concentratie van deze man verbeterde ook zonder het 4-fasenplan. Dit betekent dat al zijn klachten uitsluitend het gevolg waren van het B12-tekort en er niet tevens sprake was van een burn-out. Er was geen sprake van complexe vermoeidheid.

10 Mw. J., 31 jr.: eind 2019. Vlot en volledig herstel op 3x/week B12
Mw. had in het voorjaar van 2019 een miskraam gehad bij een zwangerschap van 24 (!) weken; zij was naar eigen zeggen tevoren wel al ‘extreem’ moe geweest. Zij kon 2x/dag 3-4 uur besteden aan activiteiten en schatte haar energieniveau op 40% van normaal. Concentratie onbekend (normaal: uren); slaap 9,5 uur (8) met 3x/week overdag nog 30-60 min. Verder had zij last van slapende handen en voeten en het afbrokkelen van haar nagels, duizeligheid, hoofdpijn, woordvindingsproblemen en een verschil tussen zomer en winter qua klachtniveau.
Ook deze mw. had na 8 weken 100% energie terug bij normale slaap en concentratie. Zij was echter na 3 weken naar een 3x/week-schema gegaan vanwege klachtendips op 2x/week. De duizeligheid was na 1 (!) injectie al over geweest. De hoofdpijn bleek uit de nek te komen en bij haar geen B12-klacht te zijn.
Commentaar: ook hier waren de overige klachten dus uitsluitend het gevolg van het B12-tekort en waren er geen vervolgstappen nodig. Wederom valt op hoe snel het herstel in een dergelijke situatie kan verlopen.

B12-therapie bij kinderen en jeugdigen

12 Mej. L., 14 jr.: najaar 2019. Chronisch moe met vertraagde ontwikkeling; met B12 fikse verbetering
L. is haar hele leven al bleek en moe, met een vertraagde motorische en spraakontwikkeling. Zij sprak pas in groep 2 en was vaak ziek. Zij heeft al 2 jaar menstruatieproblemen; zij vloeit 2 weken per maand en verzuimt in verband hiermee 2-3 dagen van school. Concentratie 5 minuten. Zij slaapt een kleine 8 uur per dag. Lab: B12: 174; mma: 0,17; foliumzuur: 18.
Op 2x/week een injectie B12 beteren haar klachten na ongeveer 3 weken. L. gaat ’s avonds weer uit. De energiepiek van een injectie duurt slechts 2 dagen, en daarom gaat L. over naar 3x/week een prik. Drie weken later is haar menstruatie volledig normaal en pijnloos en dit blijft zo. Er is ook geen schoolverzuim meer. Haar concentratie stijgt en haar cijfers zijn voldoende voor de overgang naar het volgende schooljaar. In de tijd erna is haar conditieverbetering lastig te bepalen vanwege de schoolsluiting vanwege corona.

13 Kind M., 3 jr.: einde 2019. B12-injecties bij een peuter
M. is moe en bleek; hij heeft een slechte eetlust en driftbuien. Hij slaapt het klokje rond. Lichamelijk onderzoek levert geen bijzonderheden op. Lab: B12: 254; foliumzuur: 13; mma: 0,51.
Ik adviseer bij jonge kinderen meestal om eerst met actieve B12-tabletten te starten, om te bezien of de klachten wellicht beteren. De moeder van dit jongetje was echter zelf verpleegkundige en had er geen bezwaar tegen om B12-injecties bij haar eigen jonge kind te zetten; bovendien spuugde het ventje de aangeraden foliumzuurtabletten uit. Advies: 2x/week ¼–½ ampul. Op de prikplek werd wat (verdovende) Emla-crème gebruikt
Vanaf de vijfde injectie ging het beter met M. en in de vijfde week was dit heel duidelijk. Hij was minder bang, fitter en initiatiefrijker. Dit werd ook op de peuterspeelzaal opgemerkt.
Na 3,5 maanden: het gaat goed met M. Moeder prikt nu om de 4-5 dagen en soms maar 1x/week. M. is flink opgeknapt qua energie en stemming en blijft nu stabiel.

14 Mej. N., 16 jr., 5 vwo: najaar 2017. Geleidelijke verergering en geleidelijk herstel
N. heeft sinds het vorige schooljaar last van geleidelijk toenemende vermoeidheid. In de zomer gaat het beter, maar na de zomer is er weer een toename van de klachten en inmiddels is N. enkele dagen thuis van school. Studiestof dringt niet meer door. Concentratie 5-30 minuten. Slaapt 12 uur per dag (9,5). Lab: B12: 288; foliumzuur: 12.
Met het 4-fasenprogramma bij burn-out verbetert haar concentratie in 6 weken naar ruim 2 uur, maar de opbouw van lesuren lukt niet. Na de start van B12-injecties is een opbouw wel mogelijk, al gaat het traag op het 2x/week-regime en ook na een week of 6 met 3x/week. Eén jaar na de start van de injecties voelt zij zich beter dan de 5 jaar ervoor en heeft zij het gevoel dat haar energie stabiel op 70% van normaal zit. Die schatting blijft natuurlijk wel lastig als je eigenlijk niet weet wat normaal is. Het schooljaar had zij echter niet gehaald; daarvoor ging het herstel toch te traag. In die jaren adviseerde ik nog niet om vaker dan 3x/week te injecteren.

15 Mej. O., 19 jr.: najaar 2019. Stagnerende middelbare schoolopleiding door ‘een burn-out en een depressie’
Sinds het begin van haar puberteit heeft O. tintelingen in handen en voeten met een doof gevoel van haar bovenbenen; tevens heeft zij haaruitval. Haar havo-examen heeft zij 2 jaar geleden niet gehaald door vermoeidheid en concentratieproblemen. Zij doet nu een mbo-opleiding, maar is heel moe sinds 9 maanden en slaapt wel 13-14 uur per dag. Zij kan moeilijk op woorden komen. Er is aan het begin van het jaar door de praktijkondersteuner van haar huisarts een burn-out geconstateerd en recent door een psycholoog een depressie. Zij is inderdaad snel emotioneel en verdrietig en heeft nog maar weinig initiatief, maar kan nog wel genieten.
Eén week na de start van de B12-injecties (2x/week) vraagt O. al of ze naar 3x/week mag vanwege energiedips 2 dagen na een injectie. Drie maanden later meldt zij een energieniveau van 80-90%, een concentratie van 1,5 uur en een goede slaap. De beperkte concentratie kan de lichte energiebeperking verklaren en O. krijgt het advies het 4-fasenprogramma vanaf fase 3 verder te volgen. Van de burn-out en de depressie is geen spoor meer te bekennen.