De (miskende) trage schildklier: alles over hypothyreoïdie
De schildklier, een klein orgaan in de hals net onder de adamsappel, speelt een grote rol in het lichaam door belangrijke hormonen aan te maken. De twee belangrijkste hormonen zijn thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). T4 fungeert als een soort ‘voorraad’, terwijl T3 het actieve hormoon is dat de stofwisseling reguleert. Daarnaast wordt het schildklierstimulerend hormoon (TSH) door de hypofyse geproduceerd om de schildklier aan te zetten tot het afgeven van T4 en T3. Een verhoging van T4 en/of T3 verlaagt op zijn beurt het TSH-niveau.
Klachten bij een trage schildklier?
Bij een trage schildklier (hypothyreoïdie) wordt er te weinig schildklierhormoon geproduceerd. In de meeste gevallen ligt de oorzaak in de schildklier zelf, wat ‘primaire hypothyreoïdie’ wordt genoemd. Minder vaak is er een probleem met de hypofyse, wat leidt tot secundaire hypothyreoïdie. In deze blog richten we ons op primaire hypothyreoïdie.
De meest voorkomende symptomen van/klachten bij een trage schildklier zijn:
- Vermoeidheid
- Brainfog en concentratieproblemen
- Slaapstoornissen
- Haaruitval
- Moeilijk te beheersen gewichtstoename
- Kouwelijkheid
- Verminderde weerstand
- Menstruatiestoornissen
- Spier- en gewrichtspijnen
- Slikklachten en tintelingen in de handen (carpaletunnelsyndroom)
- Vocht vasthouden, obstipatie, en apathie
Omdat de stofwisseling vertraagt, functioneert het lichaam als geheel langzamer. Niet iedereen ervaart dezelfde klachten; de ernst en aard van de symptomen kunnen sterk verschillen van persoon tot persoon.
Het stellen van de diagnose
Diagnostiek voor een trage schildklier gebeurt doorgaans via een bloedtest waarbij de TSH- en T4-waarden worden gemeten. Wanneer de TSH verhoogd is en T4 verlaagd, wordt er vaak de diagnose hypothyreoïdie gesteld. Maar wat als de waarden binnen de ‘normale’ range vallen, terwijl er toch symptomen zijn?
Hier ontstaat een probleem. Normaalwaarden zijn gebaseerd op gemiddelden van grote groepen mensen, maar wat voor een groep normaal is, hoeft dat niet per se voor een individu te zijn. Daarnaast worden dezelfde normaalwaarden gehanteerd voor alle leeftijden, wat volgens sommigen niet correct is.
Falende diagnostiek en onbegrepen klachten
Een grote groep patiënten blijft onbegrepen klachten houden omdat hun schildklierprobleem wordt gemist door deze aanpak. De bloedwaarden kunnen binnen de normaalwaarden vallen, terwijl er toch sprake is van een trage schildklier. Daarom kan met bloedonderzoek alleen bij afwijkende uitslagen worden vastgesteld dat er wel sprake is van hypothyreoïdie, maar normale uitslagen sluiten hypothyreoïdie niet uit. Een ‘goede’ uitslag bestaat bij de schildklier eigenlijk niet.
Veel mensen krijgen echter onterecht toch te horen dat hun bloeduitslagen “goed” zijn, terwijl ze klachten houden van vermoeidheid, slaapproblemen of gewichtstoename.
De klachten kunnen lijken op klachten van een vitamine B12-tekort en – in mindere mate- ook op die van een burn-out. Dit maakt het stellen van de diagnose erg lastig. Wanneer middels een schildklierproef echter blijkt dat de klachten toch door een trage schildklier veroorzaakt worden dan zou dit een ‘atypische trage schildklier’ genoemd kunnen worden.
De schildklierproef: medicatie als diagnose-instrument
Het bestaan van een atypische trage schildklier is vast te stellen middels een schildklierproef. Dit houdt in dat er gestart wordt met schildkliermedicatie (levothyroxine, oftewel T4) in een lage dosering. De dosis wordt gewoonlijk per twee weken geleidelijk verhoogd, totdat er ofwel een verbetering van de klachten optreedt, ofwel klachten van overdosering ontstaan. Op deze manier wordt bepaald of de klachten te maken hebben met een trage schildklier.
Overdosering bij een schildklierproef komt voor als de medicatiedosering te hoog wordt, wat leidt tot klachten zoals slapeloosheid, rusteloosheid, hartkloppingen en vocht vasthouden. Dit gebeurt meestal na een verhoging van de dosis, maar deze symptomen verdwijnen doorgaans binnen enkele dagen zodra de dosis wordt verlaagd. Het klinkt dus erger dan het is.
T3-hypothyreoïdie en combinatietherapie
De standaardtherapie voor een trage schildklier bestaat uit T4-medicatie. Het lichaam moet dit omzetten naar T3 om effect te hebben. Bij sommige mensen verloopt deze omzetting echter niet goed, waardoor zij ondanks voldoende T4 nog steeds klachten houden. In deze gevallen kan een combinatiebehandeling met T3-medicatie helpen.
T3-medicatie wordt pas gestart wanneer een optimale T4-dosering is bereikt en er toch nog symptomen zijn. Dit is een proefbehandeling, net als bij T4, waarbij de dosering geleidelijk wordt verhoogd totdat er verbetering optreedt.
Geduld en doorzettingsvermogen
Een schildklierproef kan lang duren. Bij sommige patiënten verbetert de situatie snel met een lage dosis levothyroxine ( soms al bij de allereerste dosering!), terwijl anderen pas na maanden van ophogen en aanpassen verbetering zien. Soms kan de proef zelfs tot zes maanden duren, afhankelijk van verschillende factoren, zoals andere ziekten of bijwerkingen van de medicatie.
Hoewel het een tijdrovende en soms frustrerende weg kan zijn, kan een goede behandeling voor een trage schildklier een wereld van verschil maken. Voor patiënten die de juiste balans in hun medicatie vinden, kunnen veel klachten verdwijnen en keert de energie terug.
Zwangerschap en combinatietherapie
Bij vrouwen met een zwangerschapswens of tijdens de zwangerschap is het essentieel dat er voldoende T4 in de bloedbaan aanwezig is voor de ontwikkeling van de hersenen van de foetus. T3-medicatie wordt tijdens de zwangerschap vaak afgeraden, omdat het de placenta niet passeert en dus niet bijdraagt aan de ontwikkeling van het kind. Toch kan het in sommige gevallen noodzakelijk zijn om combinatietherapie te blijven gebruiken en dit hoeft geenszins een bezwaar te zijn voor de foetus mits de juiste hoogte van de T4 maar gewaarborgd blijft.
Conclusie
Een trage schildklier kan een grote impact hebben op de algehele gezondheid en levenskwaliteit. Helaas wordt de diagnose vaak gemist door de beperkingen van bloedonderzoeken. Voor veel mensen kan een schildklierproef met medicatie uitkomst bieden, maar dit vereist geduld en zorgvuldige begeleiding. Het is een proces van finetunen, waarbij uiteindelijk een passende behandeling kan zorgen voor een aanzienlijk betere gezondheid en welzijn.
Blijf alert op je symptomen, luister naar je lichaam, en aarzel niet om hulp te zoeken als je vermoedt dat je schildklier niet optimaal werkt.