Corona en vaccinatie
Ik krijg tegenwoordig vele vragen over vaccinatie tegen corona. Uiteraard.
De mogelijkheid tot coronavaccinatie zet de gemoederen flink in beweging. De meest uiteenlopende opstellingen komen voorbij. De een weet niet hoe snel hij/zij gevaccineerd kan worden en probeert voorrang te krijgen vanwege een (vermeende of terechte) risicosituatie; er zijn zelfs mensen die zich opgeven als proefpersoon voor geheel nieuwe vaccins, die zich nog in de testfase bevinden, om maar een of andere vorm van bescherming te verkrijgen.
Een ander weet pertinent zeker dat hij/ zij niet gevaccineerd wil worden. Er is op internet immers veel informatie te vinden waaruit zou blijken dat vaccinatie min of meer of zelfs uiterst schadelijk of gewoon onnodig zou zijn.
Deze eerste twee groepen hebben niet veel informatie nodig. De eerste groep wil hooguit weten wanneer ze -eindelijk- opgeroepen gaan worden
Dan is er nog een grote, en misschien wel de grootste, groep mensen die danig in verwarring is over de tegenstrijdige berichten op internet over de coronavaccinatie en die graag mijn mening daarover willen horen. Voor deze groep is dit stukje bedoeld. Wellicht dat het alvast enkele vragen kan beantwoorden.
Ik denk dat coronavaccinatie in ieder geval een goede zaak is voor ouderen en patiënten met risicofactoren. De 65-plussers krijgen op dit moment het Pfizer- of Modernavaccin. Hiermee zijn geen problemen gemeld in de zin van vreemde trombose en de klachten na vaccinatie zijn voor zover ik kan overzien mild. Er is in mijn praktijk niemand die zich met erge ziekteverschijnselen na vaccinatie met een van deze twee vaccins gemeld heeft en in de media hoor je er ook niets over. En dit terwijl er toch al een behoorlijk grote groep ouderen gevaccineerd is. Ikzelf kreeg, omdat ik huisarts ben en niet ziek mag worden, ook het Modernavaccin. Ik had gedurende 2 dagen een beurs gevoel op de injectieplek, alsof ik er een klap op gekregen had. Dit was ook na het tweede vaccin niet anders. Er werden door collega’s wel heftiger reacties gemeld. Dit waren uitsluitend (relatief) jonge vrouwen (veertigers) die recent een coronaziekte door maakten.
Deze milde reacties doen vermoeden dat Pfizer en Moderna een stuk veiliger zijn dan Astra Zeneca en Janssen. Dit laatste vaccin zal, zoals het er nu naar uit ziet,  bij jongere patiënten (<60)  toegediend gaan worden. Bij beide laatste vaccins werden ernstige complicaties gemeld, zij het dat het wel om hele zeldzame complicaties gaat; bij Astra vaker dan bij Janssen. Dit maakt dat sommige patiënten bang zijn geworden voor deze vaccins en overwegen zich niet te laten vaccineren in de hoop dan in aanmerking te komen voor Pfizer of Moderna.
De meeste vragen gaan hierover: kan ik wachten met vaccinatie om dan op een later moment zelf te mogen kiezen voor het vaccin dat ik veilig acht? Een andere vraag betreft de angst voor een vaccinatieplicht die vroeg of laat wel afgekondigd zal worden.

Om met de eerst vraag te beginnen: kunt u te zijner tijd  kiezen voor een vaccin?
Ik zie dat voorlopig niet gebeuren. Theoretisch zou dit kunnen als er over enige tijd bij de apotheken ruim voldoende vaccins op voorraad zijn en een dergelijk vaccin dan eenvoudig op recept te verkrijgen zou zijn. Het vaccin moet dan ook nog eens zo verpakt zijn dat het als enkelvoudig vaccin bewaard en verstrekt kan worden door de apotheek. Dit laatste is op dit moment bij geen enkel vaccin het geval. Huisartsen kunnen alleen het Astravaccin in hun speciale medische koelkast bewaren. Dit vaccin moet steeds in groepjes van 11 patiënten toegediend worden omdat het, nadat het flesje aangebroken is, hooguit 6 uur bewaard kan worden. Een flesje voor 1 persoon openen betekent dus 10 vaccins weggooien. Dit is uiteraard onverantwoord gezien de schaarste aan vaccin. We zitten voorlopig dus vast aan groepsoproepen voor vaccinatie en dat betekent dat er geen rekening gehouden kan worden met de wensen van individuen.
Hoe erg is het dat u niet kunt kiezen? Ik kan het u niet vertellen. Het lijkt er weliswaar op dat Pfizer en Moderna veiliger zijn dan Astra en Janssen, maar we mogen niet vergeten dat deze twee vaccins bij een oudere patiëntengroep toegediend werden; in een leeftijdsgroep waar Astra en Jansen ook geen problemen lieten zien. We weten dus eenvoudigweg niet of zij werkelijk veiliger zijn.
Hetzelfde geldt voor de reacties na vaccinatie. Het lijkt erop dat patiënten na vaccinatie met Astra veel zieker worden dan na vaccinatie met Pfizer of Moderna, maar ook dit kan louter een leeftijdsgebonden reactie zijn. De immuunsystemen van jongeren zijn nu eenmaal veel reactiever dan die van ouderen en het zijn de reacties van het immuunsysteem die voor de ziektegevoelens na een vaccinatie zorgen. Of de voorkeur van vele mensen voor Pfizer of Moderna werkelijk terecht is kan niemand op dit moment zeggen.

Is het dan wel wijs om je te laten vaccineren zolang je geen keuze hebt en het vaccin dus potentieel gevaarlijk is?
Statistisch gezien is de kans op een ernstige afloop van een corona-infectie veel groter dan de kans op een ernstig beloop na vaccinatie. Op statistische gronden is het dus zeker wijs om je te laten vaccineren. Individueel ligt dit echter wel anders.
Ben je jong en heb je een gezond immuunsysteem, waardoor je altijd een vlotte afloop van griepachtige klachten hebt, dan zul je, indien je besmet wordt met corona, waarschijnlijk niet al te ziek worden. De meerwaarde van een vaccin is dan waarschijnlijk beperkt en een vaccin introduceert juist een extra risico indien je een krachtig immuunsysteem hebt.
Je kunt je afvragen of je je in een dergelijke situatie moet laten vaccineren. Er zijn daarbij echter wel enkele maren bij te formuleren.
1) Weet je echt zeker dat je een krachtig immuunsysteem hebt. Hoe weet je dat? Uit reacties uit het verleden? Maar betekenen die reacties uit het verleden dat het immuunsysteem op dit moment of over enkele maanden nog steeds sterk is? Niet echt. Je kunt je dus behoorlijk vergissen in de vermeende (actuele en toekomstige) kracht van je immuunsysteem.
2) Vaccins zijn bedoeld om een ernstig beloop, waarbij ziekenhuis- of ic-opname nodig is, te voorkomen. Bij ongeveer 4% van de besmetten is dit nodig. Wanneer er geen opname nodig is wordt gesproken over een mild beloop. Inmiddels weten we wel dat bij 10-20% van de besmetten een mild beloop kan beteken dat er een zogenaamde ‘ long covid’ ontstaat.
‘Long Covid’ betekent dat er gedurende maanden invaliderende klachten als uitputting, hoofdpijn en benauwdheid, blijven bestaan. In een dergelijke situatie raken de ic’s weliswaar niet overbelast, maar je leven staat wel op de kop. Het blijkt op dit moment nog uitermate lastig te zijn deze ‘long covid’ te behandelen. Ik probeer dit zelf met vitamine B12-injecties en antroposofische middelen maar kan nog weinig zeggen over de effectiviteit van deze behandeling. Daarvoor zijn er eenvoudigweg te weinig patiënten met dit soort klachten in mijn praktijk.
3) Er zijn patiënten die erg op hun gevoel afgaan en daar van af laten hangen of ze een bepaalde behandeling wel of niet volgen. Ik sluit niet uit dat het mogelijk is om op een dergelijke wijze tot verstandige keuzes te komen. De eerder genoemde statistische overwegingen zijn overwegingen die voor een groep patiënten gelden. Voor individuen ligt dit totaal anders. Uiteindelijk zijn er wel degelijk patiënten die de bijwerkingen, die ernstige complicaties uiteindelijk krijgen. Voor hen, diegenen dus die deze ernstige complicaties daadwerkelijk krijgen,  was het dus, achteraf bezien,  onverstandig om zich te laten vaccineren. Hadden deze patiënten een voorgevoel dat zij zich niet moesten laten vaccineren? Zijn zij daaraan voorbij gegaan omdat het toch zo verstandig was zich wel te laten vaccineren? Of hadden zijn helemaal geen voorgevoel en was de complicatie echt domme pech?
Wie zeker weet dat het eigen voorgevoel in een dergelijke situatie betrouwbaar is, zou daar ook bij de vraag met betrekking tot coronavaccinatie op af kunnen gaan en zich niet laten vaccineren.
Het virus blijft echter in de bevolking circuleren, ook bij een voldoende hoge vaccinatiegraad van de bevolking. Iedereen gaat het dus een keer krijgen. Degenen die zich niet lieten vaccineren zullen dan weten of dit wijs was of niet.

Zit er een vaccinatieplicht aan te komen?
Hierover zijn de meningen zeer verdeeld. De een meent zeker te weten dat dit het geval is. De ander weet het niet. In Duitsland schijnen op dit moment stemmen op te gaan voor zo’n vaccinatieplicht.
Ikzelf denk dat deze vaccinatieplicht er in Nederland voor Nederlanders voorlopig nog niet komt. Op dit moment zijn er teveel mensen die niet eens de keuze kregen om gevaccineerd te worden, maar die dat wel graag zouden willen. Het zou wel erg oneerlijk zijn deze groep allerlei zaken te onthouden op grond van een feit – het ongevaccineerd zijn- waar zij zelf niets aan kunnen doen.
Na de zomer van 2021 ligt dit, voor zover nu te voorzien valt, anders. Er wordt naar gestreefd dat iedere Nederlander begin juli tenminste 1 prik heeft gehad. In de herfst zou dan, waar nodig, ook een tweede prik toegediend moeten kunnen zijn. Dan komt de winter en zullen we moeten zien of de behaalde vaccinatiegraad voldoende bescherming oplevert om een volgende ernstige coronagolf te voorkomen. Het zal er daarbij om gaan of de Intensive Care-afdelingen van de Nederlandse ziekenhuizen niet opnieuw overbelast raken. Is dit laatste toch het geval en dreigt er dan opnieuw een lockdown, dan acht ik een vaccinatieplicht, of andere sancties voor ongevaccineerden, heel realistisch. Blijft het ondanks een coronagolf rustig op die ziekenhuisafdelingen en is er dus geen nieuwe lockdown nodig, dan denk ik dat er ook geen vaccinatieplicht zal komen.
Iets anders ligt het voor de mogelijkheid internationaal te reizen. Het lijkt erop dat er landen zijn die al een vaccinatiebewijs eisen voor inkomend reizigersverkeer. Dit heeft, mijns inziens, alleen zin als gevaccineerden niet  of aanmerkelijk minder besmettelijk zijn dan ongevaccineerden. Volgens mij is dit nog allerminst duidelijk en is het nog helemaal de vraag of dergelijke regels, voor zover ze nu al bestaan, navolging vinden dan wel opgeheven zullen worden. De zin van dergelijke regels zal het komende jaar wel duidelijk worden. Ook dit heeft weer te maken met de plaatselijke vaccinatiegraad en de situatie in de plaatselijke ziekenhuizen. Naarmate de situatie kritischer is zullen de maatregelen strenger worden.
Al met al lijkt mij een vaccinatieplicht op termijn in Nederland niet vanzelfsprekend maar ook niet uitgesloten. In de winter van 2021/22 zullen we het uiterlijk weten.