Long Covid
Long covid is de naam voor chronische vermoeidheid die ontstond in aansluiting aan een Coronavirusinfectie. Tegenwoordig wordt ook steeds meer de naam postcovidsyndroom gebruikt. Postcovidsyndroom betekent eigenlijk : na-covidklachten. Ikzelf prefereer de naam ‘long covid’ voor klachten die ook werkelijk lang duren: meer dan drie maanden. Klachten die korter duren noem ik postcovidklachten.
Hoeveel mensen in Nederland hebben ‘long covid’? Dat is nog niet geheel duidelijk. Waarschijnlijk gaat het om enkele tienduizenden patiënten. Er circuleren ook getallen van 2-4 % van de besmette bevolking; ongeacht de vaccinatiestatus. Dat zijn er dus heel wat meer.
Er is een stichting die zich bekommert om de long-covidpatiënten: stichting C-support. Long-covidpatiënten kunnen ondersteuning krijgen en de stichting stimuleert wetenschappelijk onderzoek. Volgens de site van deze stichting bestaan long-covidklachten met name uit : vermoeidheid, concentratieproblemen, geheugenproblemen, kortademigheid, overprikkelbaarheid voor licht en geluid, hoofdpijn, slaapproblemen, spierpijn en duizeligheid. Daarnaast nog een hele reeks minder invaliderende klachten zoals het verlies van reuk en smaak en weerstandszwakte voor infecties.

De long covid is inmiddels berucht. Levens van mensen werden verwoest door de invaliderende klachten die werken of studeren onmogelijk maken. De gehele opleidings – of beroepscarrière gaat in rook op en er kunnen precaire financiële situaties ontstaan.
De door stichting C-Support aanbevolen therapie bestaat uit een mix van fysiotherapie, ergotherapie en psychologische hulp. Cijfers over de effectiviteit van deze hulp zijn niet bekend. Het feit dat er nu bijna 3 jaar na het begin van de eerste Covidepidemie nog steeds zoveel patiënten met invaliderende klachten zijn doet vermoeden dat de effectiviteit tegen valt. Op dit moment bestaat er volgens stichting C-support geen effectieve medicatie voor long covid.

Waarom zo lang moe bij long covid
De naam long covid doet vermoeden dat het virus de boosdoener is. Maar dit is maar een deel van de verklaring voor de langdurige klachten. Immers, als dit werkelijk het geval was, dan zou iedereen die met covid besmet werd ook long covid moeten krijgen. Er moet dus iets anders aan de hand zijn.
Onderzoekers denken aan verschillende mogelijkheden (hypothesen).
1)  virale persistentie: het virus wordt niet echt door het lichaam overwonnen maar blijft circuleren.
2) Het afweersysteem is van slag. Het denkt dat het virus er nog is en blijft afweerstoffen aanmaken. Hierdoor blijf je je ziek voelen terwijl het virus er al lang niet meer is.
3) De darmflora zou verstoord kunnen zijn.
4) Er zou sprake kunnen zijn van orgaanschade door microscopische bloedpropjes (micro-trombi)  die in diverse organen tot micro-infarctjes heeft geleid.

Mijn aanpak van long covid
Mijn aanpak verschilt aanmerkelijk van die van de stichting C-support, maar mijn ervaring is noodzakelijkerwijs wel beperkt. Dit zal ik hierna uitleggen.
Er zijn in Nederland ongeveer 12.000- 13.000 huisartsen werkzaam. Stichting C-support kent enkele tienduizenden aangemelde patiënten; dat betekent dus maar 2-3 per huisarts. Te weinig om ervaring mee op te doen zou je zeggen. Ik schat dat ik inmiddels echter zo’n 15-20 patiënten met long-covid behandeld heb.  Heel wat meer dus dan je zou verwachten op grond van de cijfers van stichting C-support maar nog altijd veel minder dan de honderden patiënten die ik behandelde in verband met de overige vermoeidheidsklachten die op deze site vermeld staan: vitamine B12-tekort, burn-out; winterklachten, fibromyalgie, me, chronische vermoeidheid. Aan de andere kant is dit wel voldoende om een eerste indruk te krijgen van mogelijk werkzame therapieën.

Mijn aanpak volgt hetzelfde stramien als de aanpak bij andere vermoeidheidsklachten en bestaat uit een 5 stappenplan. Dit 5 stappenplan is het resultaat van meer dan 20 jaar ervaring met vermoeidheidsklachten. In maart 2023 zal het in boekvorm bij uitgeverij Christofoor verschijnen. Het bestaat uit de volgende 5 stappen:

• Vitamine B12-injecties. Bij veel patiënten met een vitamine B12-tekort is de afweer gestoord. Eén van de klachten die zij vaak melden is een verhoogde infectiegevoeligheid. Dit was ook de reden om enkele jaren geleden te proberen of B12-injecties mogelijk kunnen helpen bij long covid en ik heb inderdaad de indruk dat dit zo is. Inmiddels adviseer ik ook alle patiënten die vitamine B12-injecties krijgen om de injectiefrequentie tijdens een Corona-infectie te verhogen. Deze aanpak sluit aan bij de eerder genoemde mogelijke oorzaken/hypothesen. Daarbij was het immers zo dat de eerste drie direct te maken hebben met het functioneren van het afweersysteem. Alleen de vierde- die met orgaanschade te maken heeft- sluit daar niet bij aan. Mijn indruk is momenteel dat de injecties een groot deel van de klachten kunnen verhelpen, maar dat er een klein deel van de klachten over kan blijven. Ik vermoed dat die klachten wel eens door orgaanschade veroorzaakt zouden kunnen zijn. Daarvoor helpen de injecties niet. Meer hierover vindt u op mijn site bij ‘B12’.
• Brainfogbehandeling middels het 4-fasenplan. Met de term brainfog wordt bedoeld dat het is alsof er een soort mist (engels : fog) in de hersenen zit, die helder denken onmogelijk maakt.  Bij de meeste patiënten met chronische vermoeidheid is, ongeacht de oorzaak van de vermoeidheid,  de concentratie fors verminderd. Met een gedaalde concentratie kun je maar beter rekening houden. Ik vergelijk dit vaak met rugklachten. Als je rugklachten hebt en je kunt maar 10 kg tillen zonder klachten te krijgen, dan moet je geen 40 kg gaan tillen. Dat is vragen om problemen. Veel van de patiënten met een fors gedaalde concentratie houden hier veel te weinig rekening mee en dit is een van de redenen waarom de concentratie niet verbetert. Een brein dat zich slecht kan concentreren slurpt energie en kan je zo moe maken dat je ook niet trainbaar bent.  Het door mij ontwikkelde 4-fasenplan is een therapieplan dat leert om te gaan met een verminderde concentratie ongeacht de oorzaak. Of het nu ontstond door burn-out (de belangrijkste oorzaak), een hersenschudding, een hersentumor, long covid of slaapproblemen etc.; een verminderde concentratie herstelt door een toegenomen en verdiepte slaap. U vindt dit plan op mijn site bij ‘overspannenherstelprogramma’ en vervolgens bij het 4-fasenherstelprogramma.

Tot nu toe volstonden deze eerste 2 stappen bij het herstel van long covid bij de door mij behandelde patiënten. De overige stappen noem ik hierna nog wel maar hiermee heb ik geen ervaring bij long covid en wel simpelweg omdat dit tot nu toe niet nodig bleek te zijn.

• Hepar Magnesium D10. Dit is een injectietherapie met een antroposofisch medicament: Hepar Magnesium D10. Het wordt 1x/week in een ader geïnjecteerd. Het is geweldig effectief bij patiënten die in herfst of winter moe werden ten gevolge van een gebrek aan daglicht. Het is in feite een daglichtbehandeling zonder daglichtlamp. Verder kan het helpen bij fibromyalgie en chronische vermoeidheid. Patiënten met long covid zouden er eventueel ook baat bij kunnen hebben omdat zij wanneer zij erg moe zijn mogelijk minder gemakkelijk buiten komen en daardoor gemakkelijker klachten van winterdepressie of wintermoeheid kunnen ontwikkelen. Meer over deze aanpak vindt u op mijn site bij ‘specialiteiten’ > ‘vermoeidheidherstelprogramma’
• Schildkliertherapie voor een trage schildklier. Veel artsen missen de diagnose ‘trage schildklier’ omdat zij menen dat zij middels bloedonderzoek kunnen vaststellen of de schildklier goed functioneert. Dit berust op een misvatting. Middels bloedonderzoek kan wel vast gesteld worden of de bloeduitslagen buiten de normaalwaarden van een groep patiënten vallen; in dat geval is er zeker iets mis met de schildklier. Vallen de waarden binnen deze normaalwaarden dan blijft het ongewis of de schildklier adequaat functioneert. Klachten van een te trage schildklier kunnen erg veel op long covidklachten lijken en bij een trage schildklier kan het afweersysteem ook gestoord zijn. Een trage schildklier beschouw ik echter niet als de meest voor de hand liggende oorzaak voor vermoeidheidsklachten of long covidklachten. Daarom is dit stap 4 en niet 1 t/m 3. Deze stap wordt niet om mijn site toegelicht maar zal in het te verschijnen boek wel besproken worden
• Bijna alle vermoeidheidssyndromen gaan met een gestoorde slaap gepaard. Bij een effectieve behandeling van deze vermoeidheidssyndromen verbetert de slaap doorgaans aanmerkelijk. Soms echter niet en dan blijven er onvermijdelijk vermoeidheidsklachten over. In dat geval zit er niets anders op dan direct iets voor de slaap te doen. Meestal medicatie. Slaapmedicatie vind ik geen probleem mits het als stap 5 in de behandeling komt. Het is beslist ongewenst om hiermee te beginnen omdat er dan gemakkelijk een verslaving of afhankelijkheid kan ontstaan. Tot nu toe was ook deze stap dus niet nodig bij long covid.
  Ook deze stap wordt niet om mijn site toegelicht maar zal in het te verschijnen boek wel besproken worden
• Bijzonder stap bij long covid
  Als laatste noem ik nog een stap die niet in het 5-stappenplan voorkomt maar die bij long covid wel van belang kan zijn: antidepressieve therapie. Mijn ervaring hiermee betreft slechts twee patiënten, maar het ging daarbij wel om de meest vermoeide patiënten met een forse bedlegerigheid. Deze stap is niet zo gek. Wanneer patiënten plots zeer moe worden en er geen duidelijke uitweg is, dan ligt een depressie op de loer. Het hoeft hierbij niet eens zo te zijn dat er werkelijk sprake is van zwaar depressieve gevoelens; in dat geval is de diagnose simpel. Nee, het gaat om een subtiele vorm met gemaal en gepieker over de toekomst, over de opleiding, over de financiën e.d. Gecombineerd met de brainfog maakt dergelijk gepieker dat er geen herstel mogelijk is bij stap 2. Stap 2 gaat over de behandeling van de brainfog met het 4-fasenherstelplan. Een belangrijk onderdeel van deze stap is dat de concentratie gemeten wordt met een leestest en dat de patiënt de gemeten concentratie niet overschrijdt bij alle activiteiten die enige vorm van concentratie vergen. Hierdoor ontprikkelt het brein zich en kan de slaap zich verdiepen (en zo nodig verlengen). Dat is de bedoeling van dit plan. Bij constant gepieker en gemaal vindt er echter een voortdurende overbelasting plaats en treedt er geen herstel op. De concentratie betert niet en daarmee blijft de intense vermoeidheid bestaan want een brein dat overbelast wordt slurpt energie.

Wanneer deze aanpak u aanspreekt en u graag door mij begeleid zou willen worden kunt u   via mijn assistente een afspraak voor mijn spreekuur maken. Wanneer u te moe bent of te ver weg woont om naar mijn spreekuur te komen dan kan dit ook telefonisch.  U kunt ook een beroep op mij doen wanneer u niet vast bent ingeschreven in mijn praktijk. Hier zijn uiteraard wel kosten aan verbonden. Wanneer u aanvullend verzekerd bent worden de kosten grotendeels door uw ziektekostenverzekeraar vergoed. Mijn assistente kan u hierover inlichten. Ook vindt u informatie bij ‘huisarts’ > praktijkinformatie > inschrijven/ uitschrijven.